Górnicy uczczą św. Barbarę

Jutro Barbórka, święto górnicze. Najważniejszy w roku dzień dla tych, których praca związana jest z kopalnią.

Św. Barbara jest także patronką flisaków, marynarzy, chłopów, architektów, dekarzy, murarzy, ludwisarzy, kowali, kamieniarzy, cieśli, grabarzy, dzwonników, kapeluszników, kucharzy, rzeźników, dziewcząt, więźniów, ludzi narażonych na wybuchy, jak artylerzystów, pracowników prochowni i arsenałów, kanonierów, saperów, straży ogniowej, umierających. Jest opiekunką twierdz i wież. Wzywana jest w modlitwie o dobrą śmierć w przypadku zagrożenia przez ogień, proszona o oddalenie burzy czy zarazy. Patronat św. Barbary przyjęli górnicy prawie na całym świecie, a jej kult do Polski przybył w średniowieczu z terenów dzisiejszych Czech.

Górnictwo ma wielowiekową tradycję, zarówno w sferze obrzędowości , wierzeń jak i ubioru. Oto kilka z nich:

Skarbek albo Skarbnik - duch podziemi kopalnianych. Przedstawiany najczęściej jako siwobrody starzec mógł być dobrym opiekunem pracujących pod ziemią, ale też groźnym i mściwym władcą dusz górników, którzy zginęli w kopalni. Według legend również wszelkie ukryte skarby, kruszce i kopaliny znajdujące się w podziemiach należą do Skarbnika (Skarbka) i to od jego woli zależy, czy pozwoli je bezpiecznie wydobywać.

Barwy górnicze - zieleń i czerń. Pierwsza jest symbolem górniczych tęsknot za zielenią lasów i pól w czasie pracy pod ziemią, a druga - podziemnych ciemności.
Mundur górniczy – honorowy czarny mundur galowy ustanowiony został w 1949 roku. Wystylizowanymi dekoracjami nawiązuje do dawnej odzieży roboczej. Miotełka do czyszczenia otworów strzałowych, którą górnik trzymał zatkniętą za taśmę na kapeluszu, zamieniła się w pióropusz. Krótka pelerynka to pozostałość kapy chroniącej przed wodą lejącą się ze stropu. Zakładki na piersiach i rękawach służyły do wtykania za nie lontu i krzesiwa niezbędnych przy robotach strzałowych. Stałym dodatkiem munduru galowego jest szpada górnicza. Na co dzień używany jest tzw. mundur służbowy w kolorze stalowym.

Szychta górnicza to inaczej praca. Po podziale pracy (felezunku) w cechowni zjeżdżano na dół. Najpierw, celem przyzwyczajenia do ciemności, zasiadano na podszybiu. Tu odbywała się narada robocza, czyli „ugwarzenie” górnicze. Stąd też wywodzi się nazwa gwarek.

Stopnie górnicze: jeden szeroki pasek - górnik, jeden pasek ząbkowany - technik górniczy, jeden pasek ząbkowany i jeden wąski pasek - inżynier górniczy, jeden pasek ząbkowany i dwa paski wąskie - dyrektor górniczy, wężyk generalski - generalny dyrektor górniczy, wężyk generalski i złote obramowanie patki - jeden z generalnych dyrektorów górnictwa. Pióropusz czaka munduru galowego górników jest koloru czarnego, techników, inżynierów i dyrektorów górniczych koloru białego, generalnego dyrektora górniczego i generalnego dyrektora górnictwa - zielony, orkiestry - czerwony, a kapelmistrza biało-czerwony.

Dla wszystkich zatrudnionych w górnictwie 4 grudnia jest dniem wolnym od pracy i poświęconym wypoczynkowi, z założenia wesołemu, po całorocznym trudzie. Tegoroczna Barbórka będzie jednak czasem smutku i zadumy. Tragedia, która wydarzyła się w Rudzie Śląskiej, stanie się momentem refleksji nie tylko nad ofiarami tej tragedii, ale każdej, kiedy życie stracił górnik.

agw